ΠΡΟΣΩΠΟ

O Andre Kertesz (Oυγγαρία 1894 - HΠA 1985), δάσκαλος για μεγάλους δημιουργούς του 20ου αιώνα όπως ο Henri Cartier-Bresson, υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές στην ιστορία της φωτογραφίας. Γεννημένος στη Βουδαπέστη το 1894, ο Andre (Andor στα ουγγρικά) δεν είναι παρά οκτώ ετών όταν χάνει τον πατέρα του. Ο θείος του Lipot Hoffman αναλαμβάνει την εκπαίδευσή του. Αποφοιτώντας από την Ακαδημία Εμπορίου της Βουδαπέστης, πιάνει δουλειά στο Χρηματιστήριο. Η πρώτη γνωστή φωτογραφία του, "Ο νεαρός που έχει αποκοιμηθεί", χρονολογείται από το 1912 και αποτελεί προάγγελο της τέχνη του: καθαρότητα ύφους και πρωτοκαθεδρία του συναισθήματος. Επιστρατεύεται στον αυστροουγγρικό στρατό και αποθανατίζει την καθημερινή ζωή των στρατιωτών, την αναμονή στα χαρακώματα και τις μακριές πορείες. Είτε φωτογραφίζει την εξοχή είτε τους φίλους του, ο Kertesz δεν εξαλείφει ποτέ το συναισθηματικό φορτίο που τον διακατέχει. Ακολουθώντας την επιθυμία του να γίνει φωτογράφος, πηγαίνει στο Παρίσι το 1925. Εγκαθίσταται στη συνοικία Μονπαρνάς, αρχίζει να συχνάζει στους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους (Mondrian, Chagall, Zadkine, Foujita, Colette, κ.ά.) και φωτογραφίζει τους Ούγγρους φίλους του, τα εργαστήρια των καλλιτεχνών και σκηνές του δρόμου. Σύντομα το ταλέντο του αναγνωρίζεται και το 1927 εκθέτει στη γκαλερί "Au Sacre du Printemps". Το 1933 φωτογραφίζει την περίφημη σειρά "Distortions" ("Παραμορφώσεις"), όπου τα γυμνά μοντέλα του, δύο Ρωσίδες, ποζάρουν στο φακό με τα σώματά τους να αντικατοπτρίζονται σε έναν παραμορφωτικό καθρέφτη. Συγκλονιστικές ή ανατρεπτικές, οι "παραμορφώσεις" αυτές βρίσκονται σε διάλογο με τον Picasso, τον Arp και τον Moore. Το 1934 εκδίδεται το βιβλίο του "Paris vu par Andre Kertesz" ("Το Παρίσι ιδωμένο από τον Andre Kertesz"), με κείμενο του Pierre MacOrlan. Στο Παρίσι επίσης δημιουργεί τα αριστουργήματά του "Χορεύτρια βαριετέ" (1926), "Στο σπίτι του Mondrian" (1926) και "Τα χέρια και τα ματογυάλια του Paul Arma" (1928). Δέχεται παραγγελίες από τον γαλλικό και τον γερμανικό Τύπο για ρεπορτάζ και εικονογραφήσεις. Η επιθεώρηση της πρωτοπορίας "Art et Medecine" δημοσιεύει τις φωτογραφίες του μαζί με εκείνες της Germain Krull, του Man Ray, του Emmanuel Sougez, του Francois Kollar και του Brassai, τον οποίο ο Kertesz έχει συναντήσει το 1926 και τον έχει μυήσει στη φωτογραφία. Χρησιμοποιώντας από το 1928 μηχανή Leica, παραμένει μέχρι το 1935 ένας από τους κύριους συνεργάτες του περιοδικού "Vu".

Έχοντας υπογράψει συμβόλαιο με το πρακτορείο "Keystone", το μεγαλύτερο διεθνές πρακτορείο της εποχής, φεύγει το 1936 για τη Νέα Υόρκη, μαζί με τη γυναίκα του Ελιζαμπέτ, η συνεργασία τους όμως διαρκεί λιγότερο από ένα χρόνο. Τα περιοδικά "House & Garden", "Harper's Bazaar", "Vogue" και "Coronet" ζητούν φωτογραφίες του. Ούτε όμως οι εκθέσεις του στην PM Gallery (1937) και στο Art Institute του Σικάγο (1946), ούτε η δημοσίευση του βιβλίου "Day of Paris" (1945, σε σχεδιασμό του A. Brodovitch), δεν αρκούν για να επιβάλλουν τον Kertesz ως έναν από τους εκπροσώπους της φωτογραφικής πρωτοπορίας στις ΗΠΑ. Πολιτογραφημένος αμερικανός από το 1944, υπογράφει το 1949 συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας με τις εκδόσεις Conde Nast, για τις οποίες θα πραγματοποιήσει κυρίως φωτογραφίσεις αρχιτεκτονικής εσωτερικών χώρων. Ταυτόχρονα, από τα μέσα της δεκαετίας του '50 παθιάζεται με την έγχρωμη φωτογραφία, την οποία προσεγγίζει με απλότητα, αρνούμενος κάθε είδους χρωματικό εφέ. Νιώθοντας ότι το έργο του δεν γίνεται κατανοητό και ότι οι όροι εργασίας του δεν είναι ικανοποιητικοί, αποφασίζει το 1962 να δώσει τέλος στη σταδιοδρομία του ως επαγγελματία φωτογράφου.

Την επόμενη χρονιά, ο Kertesz ξαναβρίσκει τα αρνητικά από τη δουλειά του στην Ουγγαρία και τη Γαλλία, τα οποία είχε αφήσει στο Παρίσι το 1936. Μετά τη Biblioteque Nationale στο Παρίσι, το Museum of Modern Art της Νέας Υόρκης παρουσιάζει μια έκθεση αφιερωμένη στις φωτογραφίες του (1964). Σε όλο τον κόσμο πραγματοποιούνται αφιερώματα στη δουλειά του, ενώ πληθαίνουν οι εκθέσεις: Τόκιο, Στοκχόλμη, Βουδαπέστη, Λονδίνο, Παρίσι, Ελσίνκι... Το 1975 είναι ο τιμώμενος προσκεκλημένος των Διεθνών Συναντήσεων Φωτογραφίας της Αρλ. Έκτοτε ο Kertesz παύει να δουλεύει στο δρόμο. Στο εξής φωτογραφίζει τα περισσότερα θέματά του από το παράθυρό του στη Washington Square, από ψηλά.

Η φωτογραφική του ματιά επιβάλλεται πλέον και έχει κερδίσει την επίσημη αναγνώριση. Οι δημοσιεύσεις διαδέχονται η μία την άλλη, ενώ αφιερώνονται στο άτομό του σημαντικές μονογραφίες. Το 1984, επιδιώκοντας τη διάσωση του έργου του, ο Kertesz δωρίζει το σύνολο των αρνητικών του, καθώς και το προσωπικό του αρχείο στο γαλλικό κράτος (Υπουργείο Πολιτισμού). Πεθαίνει την επόμενη χρονιά, στο σπίτι του, στη Νέα Υόρκη, στις 28 Σεπτεμβρίου 1985, σε ηλικία 91 ετών.