ΤΙΤΛΟΣ

Η Πάπισσα Ιωάννα εκδίδεται το 1866 στην Αθήνα, και επακολουθεί χαμός. Η Ιερά Σύνοδος ζητά να επέμβει εισαγγελέας και θεωρεί αφορισμένους όλους τους αναγνώστες του βιβλίου, παρόντες και μέλλοντες, ενώ τα έντυπα της εποχής το χαρακτηρίζουν «ευφυέστατον, λίαν κακόηθες, χαριτόβρυτον, βορβορώδες, πολυμαθέστατον, κακόσχολον, θελκτικώτατον, αηδές, αξιάγαστον, ατιμωτικόν» και το στολίζουν με επίθετα «τα οποία μαλώνουν τον έν με το άλλο».

«Αλλά η χάρις του βιβλίου» σημειώνει ο Αρίστος Καμπάνης, «έγκειται αλλού. Έγκειται εις τας παρά προσδοκίαν παρομοιώσεις, εις τα αλμυρά ανέκδοτα, εις τους σατιρικούς υπαινιγμούς διά τον Π. Σούτσον και την Νέαν Σχολήν, εις την ανεξάντλητον φιλοσκωμμοσύνην, εις την επιγραμματικήν δύναμιν. [Ο Ροΐδης] εζήτησε να γράψει ένα ιστορικόν μυθιστόρημα εις το σχήμα των Βυρωνείων αφηγήσεων, κι έγραψεν ένα υποδειγματικόν μυκτηριστικόν βιβλίον, ένα βιβλίον γεμάτον από υγείαν, από θελκτικήν κακεντρέχειαν, ανοικτόλογον, ένα βιβλίον ελευθερόστομον, του οποίου όμως η ελευθεροστομία αρκείται εις τας γενικότητας και δεν καταφεύγει εις τας εκνευριστικάς λεπτομερείας του πορνογράφου».