ΤΙΤΛΟΣ

Εραστής του λόγου, τον οποίο θεωρούσε ύψιστο αγαθό στη ζωή του ανθρώπου, ο Αίλιος Αριστείδης (117-185 μ.Χ. περίπου) έζησε την εποχή του Αδριανού, γνώριζε τον Μάρκο Αυρήλιο και ήταν ισάξιος του Ισοκράτη και του Δημοσθένη στα μάτια των συγχρόνων και των μεταγενεστέρων του. Η φήμη του βοήθησε να διασωθούν πενήντα τρεις λόγοι από το σύνολο του έργου του. Υπήρξε από τους επιφανέστερους εκπροσώπους, πλάι στον Ηρώδη τον Αττικό και τον Πολέμωνα, της Δεύτερης Σοφιστικής. Είναι σίγουρα ο πιο γοητευτικός, ο πιο ιδιόρρυθμος ρήτορας, συγγραφέας και ποιητής που, στην αυγή των μεταχριστιανικών αιώνων, την εποχή των απαρχών του μυθιστορήματος και της ιστοριογραφίας, πλούτισε την ελληνική γραμματεία με ένα νέο λογοτεχνικό είδος: την αυτοβιογραφία, σε μια πρώιμη μορφή της. Στους "Ιερούς Λόγους", οι οποίοι παρουσιάζονται εδώ σε πρώτη απόδοση στη νέα ελληνική, παρακολουθούμε την παράλληλη, βιωμένη, ιστορία ενός βιολογικού σώματος, ασθενούς και νοοούντος, και της φαντασιακής, ονειρικής αναπαράστασής του. Άξονας της αφήγησης του Αριστείδη είναι τα μνημονικά κατάλοιπα από ένα αρχέτυπο κείμενο, το ημερολόγιο των ονείρων που κατέγραψε για περισσότερα από είκοσι πέντε χρόνια.

Οι "Ιεροί Λόγοι" μας παρασύρουν σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Ασία της ύστερης αρχαιότητας· εκεί, συνοδοί των ενυπνίων διαδρομών του ρήτορα, διασχίζουμε κι εμείς περιοχές της επικράτειας του ονείρου και του σώματος, όπου αναδεικνύονται η θεραπευτική ισχύς του λόγου, η ποιητική έμπνευση και δημιουργία, η ποίησις εαυτού. Λάτρης του Ασκληπιού, ο Αριστείδης μας επισημαίνει ωστόσο ότι όλα όσα διαδραματίζονται στο σώμα του και στη ζωή του είναι αληθώς περαιτέρω θαυμάτων. Και γινόμαστε αυτόπτες μάρτυρες της πορείας ενός ξεχωριστού ανθρώπου, εξαιρετικά ευαίσθητου στη λογική του σημαίνοντος.

Ο Γαληνός και ο Αρτεμίδωρος ήταν σύγχρονοι και συμπατριώτες του Αριστείδη. Τα γραπτά τους γίνονται πιο γλαφυρά με τη συνανάγνωση των Ιερών Λόγων, οι οποίοι, εδώ και πολλά χρόνια, αποτελούν ήδη επίλεκτο αντικείμενο μελετών, διότι ενδιαφέρουν εξίσου φιλολόγους και θρησκειολόγους, αρχαιολόγους και ιστορικούς της ιατρικής ή της λογοτεχνίας, ανθρωπολόγους και ψυχαναλυτές. Μια τέτοια απόπειρα διεπιστημονικής προσέγγισης αποτολμά και η παρούσα εργασία.