ΤΙΤΛΟΣ

Η αιχμαλωσία ενός αγοριού, η αλλαγή της θρησκείας και η σταδιοδρομία του στη διοίκηση δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η περίπτωση του Ισμαήλ Φερίκ πασά υπήρξε ίσως ιδιαίτερη για πολλούς λόγους. Περίπου μισόν αιώνα μετά την αιχμαλωσία του επέστρεψε για να καταστείλει μια επανάσταση στη γενέτειρά του· εκεί δολοφονήθηκε ή σκοτώθηκε. Ο αδελφός του έτυχε να είναι από τους εμψυχωτές και χρηματοδότες της ίδιας επανάστασης. Και, όπως συμβαίνει συχνά με τα πρόσωπα που κινούνται στις παρυφές της ιστορίας, το κενό των γραπτών πληροφοριών καλύπτεται από τις προφορικές παραλλαγές, αφήνοντας βέβαια τις απαραίτητες ρωγμές για τη λογοτεχνία.
Το δίδυμο χώρου και ιστορίας, το μεσογειακό δηλαδή σκηνικό του 19ου αιώνα, δίνεται από δυό διαφορετικές σκοπιές. Από τη σκοπιά του μύθου η αφήγηση είναι στο τρίτο πρόσωπο, το ύφος δανείζεται ποιητικούς τρόπους, τα γεγονότα υπάρχουν σχεδόν αφηρημένα και ο χρόνος συμβολικά. Από τη σκοπιά της ιστορίας η αφήγηση είναι στο πρώτο πρόσωπο, ο ρεαλισμός των πολεμικών επιχειρήσεων διακόπτει τον μονόλογο του αφηγητή, ο χρόνος απλώνεται στην εξαντλητική καθημερινότητα εννέα μόνο μηνών.
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά διατρέχει τους δυό τρόπους αφήγησης αποτελώντας τον συνδετικό τους ιστό. Η αιχμαλωσία του και η επιστροφή, το αίσθημα του αθώου και του εναγούς, το κάλεσμα του θανάτου, η εξιδανίκευση της χαμένης ζωής και η διάψευσή της, οι διαφορετικές κάθε φορά παγίδες της ιστορίας, η είδοδος των σύγχρονων ευρωπαϊκών ιδεών στην Ανατολική Μεσόγειο, ο κλειστός συναισθηματικός κόσμος του ήρωα, αποτελούν μερικά από τα βασικά θέματα του μυθιστορήματος.