ΤΙΤΛΟΣ

Διαβάζοντας τις εφημερίδες του 1938, και ιδιαίτερα τις εφημερίδες της Άκρας Δεξιάς, ο Μικαέλ Φεσέλ ανακαλύπτει ανησυχητικές αναλογίες με το σήμερα. Όχι, το παρελθόν δεν επαναλαμβάνεται, φωτίζει ωστόσο αποφασιστικά το παρόν μας.

"Το 1938 σημαδεύεται από μια κοινωνική ήττα: η κυβέρνηση Νταλαντιέ επιθυμεί να κλείσει την αριστερή παρένθεση του Λαϊκού Μετώπου, θέλει να ξαναστρώσει τη Γαλλία στη δουλειά, να καταργήσει τις προστατευτικές για τους εργαζόμενους νομοθετικές διατάξεις και να συρρικνώσει τον δημόσιο τομέα. Το 1938 σημαδεύεται επίσης από μια ηθική ήττα: η κρίση των προσφύγων σηματοδοτεί το τέλος του πολιτικού ουμανισμού, με κορυφαίο παράδειγμα το πλοίο με τους Εβραίους πρόσφυγες που αναχωρεί από το Αμβούργο το 1939 και δυσκολεύεται να βρει λιμάνι. Θα πρέπει πράγματι να μας ανησυχεί ο κίνδυνος της υποτροπής. Γιατί ναι μεν δεν ζούμε μια επιστροφή στη δεκαετία του 1930, γράφει ο Φεσέλ, αλλά δεν έχουμε τελειώσει με την ιστορική περίοδο που εγκαινιάστηκε τότε. Οι βασικές αρχές του 1938 (φιλελεύθερη οικονομική πολιτική, κοινωνική οπισθοδρόμηση, εθνική αναδίπλωση) είναι πάντα παρούσες. Εντέλει, ο Φεσέλ θέτει ένα ζήτημα πολιτικής φιλοσοφίας: "Ποια είναι η ουσία αυτής της νεωτερικότητας, που κατέστησε εφικτή τη δεκαετία του ’30;" Η επιτυχία του βιβλίου συνίσταται στο ότι κατορθώνει να μας κάνει να παρακολουθήσουμε τις αποκαλύψεις του με αγωνία, ανησυχία, αλλά και αναστοχαστική διάθεση. Γιατί, όπως έλεγε ο Ζωρζ Μπερνανός, "δεν είμαστε εμείς που επιστρέφουμε στο παρελθόν, αλλά είναι το παρελθόν που απειλεί να ξανάρθει σ’ εμάς".

Nicolas Truong, Le Monde (27.3.2019)