ΤΙΤΛΟΣ

Στον πρώτο τόμο της δίτομης ιστορίας της φιλοσοφίας, που καλύπτει δυόμισι χιλιάδες αιώνες, παρατίθεται αρχικά μια σύντομη εισαγωγή για την προέλευση, τον ορισμό και τη σχέση της φιλοσοφίας με τις άλλες επιστήμες, καθώς και τη διαίρεσή της σε περιόδους. Ακολουθεί μια συνοπτική αναφορά στην ινδική και κινέζικη φιλοσοφία, όπου εντοπίζονται διαφορές και ομοιότητες με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Εξετάζονται τα φιλοσοφικά συστήματα, οι σχολές και οι εκπρόσωποι που πλαισιώνουν την αρχαία ελληνική φιλοσοφία (προσωκρατική - σωκρατική φιλοσοφία - πρώτη σοφιστική). Γίνεται εκτενής και ξεχωριστός λόγος για τη ζωή, το έργο και το φιλοσοφικό στοχασμό των δύο μεγάλων φιλοσόφων, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Σημαντική θεωρείται η επίδραση των δύο φιλοσόφων στους εκπροσώπους της ελληνιστικής εποχής, κατά τη διάρκεια της οποίας άκμασαν τα τρία μεγάλα φιλοσοφικά συστήματα ο επικουρισμός, ο στωικισμός και ο σκεπτικισμός. Μεγάλη άνθηση γνώρισε και ο εκλεκτικισμός, ο οποίος άμβλυνε τη φιλονικία των εκπροσώπων των σχολών της μεταριστοτελικής εποχής, ενισχύοντας την τάση για συγχώνευση των σχολών. Την αμοιβαία προσέγγιση των σχολών, που άρχισε στα ελληνιστικά χρόνια, συνέχισε και ενδυνάμωσε η ρωμαϊκή φιλοσοφία, ενώ την εκλεκτική συναρμολόγηση και συμφωνία των πλατωνικών, αριστοτελικών και στωικών απόψεων εκμεταλλεύτηκε μεθοδικά ο νεοπλατωνισμός, που αποτέλεσε την παραπέρα διαμόρφωση του νεοπυθαγορισμού και του μέσου πλατωνισμού. Την αυτοκρατορική εποχή άκμασε και η δεύτερη σοφιστική με βασικό γνώρισμά της τη σύζευξη της ρητορικής με τη φιλοσοφία, ενώ τη σύζευξη της φιλοσοφίας με τη θεολογία επεδίωξαν οι Πατέρες, προκειμένου να επιχειρηματολογήσουν ενάντια στους εθνικούς. Μέσα από τη σύζευξη αυτή διασώθηκε και αναβίωσε η αρχαία ελληνική φιλοσοφία από τους βυζαντινούς φιλοσόφους, που με τις απόψεις τους άσκησαν σημαντική επίδραση στους φιλοσόφους της Δύσης, οι οποίοι μέσα από την επεξεργασία των φιλοσοφικών θέσεων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη προετοίμασαν τις απαρχές της νεότερης φιλοσοφίας. Με το τέλος του πρώτου τόμου αναφαίνεται η μακραίωνη πορεία του φιλοσοφικού στοχασμού και των φιλοσοφικών συστημάτων, όπου κάθε μεταγενέστερο φιλοσοφικό σύστημα φέρει μέσα του στοιχεία από προγενέστερα φιλοσοφικά συστήματα. Στο πλαίσιο αυτό η βυζαντινή και η δυτική φιλοσοφία αποτέλεσαν τους θεμέλιους λίθους πάνω στους οποίους οικοδομήθηκε αντίστοιχα η νεοελληνική φιλοσοφία και η νεότερη ευρωπαϊκή φιλοσοφία.