ΤΙΤΛΟΣ

Το παρόν βιβλίο απαρτίζεται από τρία μέρη: προέχει η θεωρητική ανάλυση για τους όρους συγκρότησης του πεδίου της λογοτεχνίας, ιδίως της νεοελληνικής, αντιμετωπίζονται κριτικά δεκάδες απόπειρες μελέτης της και υποτυπώνονται νέες προτάσεις για την ερμηνευτική της κατανόηση. Ως προς τη μορφή του κειμένου, αυτή είναι πολυειδής, δηλαδή καταβάλλεται προσπάθεια να συνυπάρξουν οι κυριότερες εκδοχές του γραπτού λόγου, με δεσπόζουσα όμως και ενοποιό την αποδεικτική λειτουργία της θεωρητικής σκέψης.

Τι ακριβώς υπονοούν οι "προστρίψεις"; Η λέξη κυκλοφορεί μέσα από τους πεζούς στίχους του Ανδρέα Εμπειρίκου ("Οκτάνα"): "αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικοί μέσα στα οχήματα επαφαί-ψαύσεις, συνθλίψεις και προστρίψεις". Τα λεξικά του Μεσοπολέμου τη θεωρούν συνώνυμο της "προστριβής": πρόκειται για το "τρίψιμο", μέσω του οποίου παράγεται θερμότητα, ή για την αφορμή "προς φιλονικίαν".

Εδώ οι συγκεκριμένες σχέσεις μορφής και περιεχομένου οριοθετούνται ως "προστρίψεις" με την έννοια ότι η εγρήγορση του δρώντος υποκειμένου αφορά τον έλεγχο, εξυπαρχής, όσων αναπαράγονται ως "κοινοί τόποι" και ως προκατανόηση του λογοτεχνικού πεδίου. Σε κάθε περίπτωση η ιστορικότητα θα μπορούσε να συνιστά την "έκτη" αίσθηση των ερευνητών/τριών, αυτή που μας προφυλάσσει από την "αυτομορφική" σύλληψη των πραγμάτων. Έτσι "κρίνοντες" και "κρινόμενοι" θα υφίσταντο διαρκώς αντιμετάθεση ρόλων και οι μεταξύ τους "προστρίψεις" δεν θα άφηναν κανέναν στο απυρόβλητο.