ΤΙΤΛΟΣ

"Κορόιδο Μουσολίνι". Σ' αυτήν τη στιχουργική έμπνευση συμπυκνώνονται η διάθεση του ελληνικού λαού και η κατεύθυνση της ελληνικής προπαγάνδας απέναντι στην ιταλική επίθεση που δέχτηκε η χώρα στις 28 Οκτωβρίου 1940. Στο ίδιο περιπαικτικό πνεύμα κινήθηκαν και οι γελοιογράφοι των αθηναϊκών εφημερίδων, που κυριολεκτικά ξεσπάθωσαν κατά του Ντούτσε και του ιταλικού φασισμού, δεδομένου ότι για τον εγχώριο η μεταξική λογοκρισία απαγόρευσε οποιαδήποτε κριτική.

Ένας συνδυασμός πατριωτικού οίστρου και ενθουσιασμού από τις στρατιωτικές νίκες πλημμύρισε τις σελίδες των εφημερίδων, τις ραδιοφωνικές συχνότητες και τις θεατρικές επιθεωρήσεις.

Το χιούμορ, ο χλευασμός και η γελοιοποίηση του εχθρού αναδείχθηκαν σε ισχυρότατα όπλα του ψυχολογικού πολέμου, που πάντα διεξάγεται στα μετόπισθεν κάθε πολεμικής αναμέτρησης.

Στην ανθολόγηση που κάναμε, κεντρική θέση καταλαμβάνουν οι αγγλικές γελοιογραφίες, για δύο λόγους: το υψηλό επίπεδο των Βρετανών καλλιτεχνών και το μεγάλο μερίδιο που κατέλαβε η μάχη της Ελλάδας στις σελίδες του βρετανικού Τύπου το φθινόπωρο του 1940. Σπουδαίοι σκιτσογράφοι δημιούργησαν θαυμάσιες γελοιογραφίες για τον πρόσθετο λόγο ότι η Ελλάδα τους μήνες εκείνους ήταν η μόνη χώρα που πάλευε -και μάλιστα επιτυχώς- στο πλευρό της Αυτοκρατορίας εναντίον των δυνάμεων του Άξονα.

Ο μεγάλος όγκος του υλικού, από το οποίο είχαμε να επιλέξουμε, αποδεικνύει και κάτι άλλο: πως όταν οι Έλληνες μιλάμε για "έπος του '40-'41", δεν παρασυρόμαστε από κάποιον εθνικό "αυτοθαυμασμό", αλλά αποδίδουμε την πραγματικότητα για μια κρίσιμη φάση στην αρχή του Πολέμου.

Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τους Σοβιετικούς σκιτσογράφους, και λόγω της βαρύτητας της χώρας τους στον συσχετισμό δύναμης μέσα στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και λόγω της εικαστικής ποιότητας των έργων τους.

Η συλλογή αυτή των σκίτσων -σε χρονική ακολουθία από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 8 Μαΐου 1945- μπορεί να χωριστεί σε έξι ενότητες: Στη σύντομη περίοδο των ψευδαισθήσεων για την "ιταλική ουδετερότητα". Στη φάση της ιταλικής επίθεσης και του ελληνικού θριάμβου στα αλβανικά βουνά. Στην εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας και την ηρωική πτώση. Στις μέρες της Κατοχής στην Ελλάδα και της κυριαρχίας του φασισμού σε όλη την Ευρώπη, όταν όλα φαντάζουν μαύρα υπό τη "Νέα Τάξη". Στην καμπή του Στάλινγκραντ και τη σταδιακή αποδόμηση του Χίτλερ. Τέλος, στη συντριβή του ναζισμού και τη διαμόρφωση της μεταπολεμικής τάξης.

Με αυτήν την έννοια, το συλλεκτικό λεύκωμα που κρατάτε αποτελεί κι ένα σύντομο αλλά γλαφυρό "χρονολόγιο" της εξέλιξης του Μεγάλου Πολέμου.