

Το φάντασμα της όπερας
Η επιστήμη στον πολιτισμό μας
Η επιστήμη στον πολιτισμό μας
Στέφανος Τραχανάς
Ηράκλειο Κρήτης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Αριθμός Έκδοσης: 1
2014
σ. 164
Σχήμα: 19χ14
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
ISBN: 978-960-524-416-3
Προοπτικές 8
Κυκλοφορεί
Τιμή: 10.00€ Φ.Π.Α.: 6%
(Τελευταία Ενημέρωση Τιμής: 15-04-2014)
Περίληψη:
Τούτο το βιβλίο χτίζεται πάνω σε μια αλληγορία. Στο "Φάντασμα της όπερας" -το πασίγνωστο μιούζικαλ- ένας ιδιοφυής συνθέτης με παραμορφωμένο πρόσωπο διευθύνει τις παραστάσεις από τα σκοτεινά υπόγεια της Όπερας του Παρισιού. Οι θεατές απολαμβάνουν τις δημιουργίες του, το πρόσωπό του όμως αρνούνται να το αντικρίσουν.
Η επιστήμη, ως άλλο φάντασμα της όπερας, είναι μια δημιουργική δύναμη που επίσης κυβερνά τον κόσμο από το "υπόγειο". Εμφανίζεται όμως σε δύο διαφορετικές εκδοχές: το φάντασμα στη φύση και το φάντασμα στον πολιτισμό μας. Το φάντασμα στη φύση είναι οι θεμελιώδεις νόμοι -οι νόμοι του μικρόκοσμου- που κυβερνούν τον φυσικό κόσμο από τα έγκατα της ύλης, ενώ το φάντασμα στον πολιτισμό μας είναι πλέον η ίδια η επιστήμη ως κοινωνικός θεσμός.
Και στις δύο εκδοχές του, το φάντασμα έχει ένα πολύ ανοίκειο πρόσωπο. Οι νόμοι του μικρόκοσμου είναι ό,τι πιο παράξενο έχουμε δει στη φύση μέχρι τώρα, ενώ και το πρόσωπο της ίδιας της επιστήμης ως κοινωνικού θεσμού δεν είναι περισσότερο προσφιλές στον σύγχρονο άνθρωπο.
Οι κοινωνίες μας θαυμάζουν την επιστήμη. Γνωρίζουν ότι σ' αυτήν οφείλουν την υλική ευμάρεια που απολαμβάνουν. Όμως το αληθινό της πρόσωπο, τον θεμελιώδη αντιδογματισμό της, το πνεύμα του υγιούς σκεπτικισμού που τη χαρακτηρίζει, προτιμούν να μην το βλέπουν. Ας μένει καλύτερα στο σκοτάδι· στο υπόγειο.
Τούτο το βιβλίο επιχειρεί να συμφιλιώσει τον αναγνώστη μ' αυτές τις λιγότερο οικείες όψεις της επιστήμης, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει και το ηθικό περιεχόμενο που ενυπάρχει στην επιστημονική μέθοδο καθ' εαυτήν: το δικαίωμα να αμφιβάλλεις έλλογα και η υποχρέωση να σκέφτεσαι ελεύθερα, αναγνωρίζοντας ως μόνη αυθεντία την εμπειρική πραγματικότητα.
Τούτο το βιβλίο χτίζεται πάνω σε μια αλληγορία. Στο "Φάντασμα της όπερας" -το πασίγνωστο μιούζικαλ- ένας ιδιοφυής συνθέτης με παραμορφωμένο πρόσωπο διευθύνει τις παραστάσεις από τα σκοτεινά υπόγεια της Όπερας του Παρισιού. Οι θεατές απολαμβάνουν τις δημιουργίες του, το πρόσωπό του όμως αρνούνται να το αντικρίσουν.
Η επιστήμη, ως άλλο φάντασμα της όπερας, είναι μια δημιουργική δύναμη που επίσης κυβερνά τον κόσμο από το "υπόγειο". Εμφανίζεται όμως σε δύο διαφορετικές εκδοχές: το φάντασμα στη φύση και το φάντασμα στον πολιτισμό μας. Το φάντασμα στη φύση είναι οι θεμελιώδεις νόμοι -οι νόμοι του μικρόκοσμου- που κυβερνούν τον φυσικό κόσμο από τα έγκατα της ύλης, ενώ το φάντασμα στον πολιτισμό μας είναι πλέον η ίδια η επιστήμη ως κοινωνικός θεσμός.
Και στις δύο εκδοχές του, το φάντασμα έχει ένα πολύ ανοίκειο πρόσωπο. Οι νόμοι του μικρόκοσμου είναι ό,τι πιο παράξενο έχουμε δει στη φύση μέχρι τώρα, ενώ και το πρόσωπο της ίδιας της επιστήμης ως κοινωνικού θεσμού δεν είναι περισσότερο προσφιλές στον σύγχρονο άνθρωπο.
Οι κοινωνίες μας θαυμάζουν την επιστήμη. Γνωρίζουν ότι σ' αυτήν οφείλουν την υλική ευμάρεια που απολαμβάνουν. Όμως το αληθινό της πρόσωπο, τον θεμελιώδη αντιδογματισμό της, το πνεύμα του υγιούς σκεπτικισμού που τη χαρακτηρίζει, προτιμούν να μην το βλέπουν. Ας μένει καλύτερα στο σκοτάδι· στο υπόγειο.
Τούτο το βιβλίο επιχειρεί να συμφιλιώσει τον αναγνώστη μ' αυτές τις λιγότερο οικείες όψεις της επιστήμης, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει και το ηθικό περιεχόμενο που ενυπάρχει στην επιστημονική μέθοδο καθ' εαυτήν: το δικαίωμα να αμφιβάλλεις έλλογα και η υποχρέωση να σκέφτεσαι ελεύθερα, αναγνωρίζοντας ως μόνη αυθεντία την εμπειρική πραγματικότητα.
Κριτικές - Παρουσιάσεις:
Ηλίας Δ. Κούβελας | Το φάντασμα της όπερας- πολιτισμός κι επιστήμη | www.oanagnostis.gr | 4/1/2015 | |
Χρήστος Λάσκος | Το φάντασμα στη φύση και στον πολιτισμό | "Η Αυγή" | 21/12/2014 | |
Ηλίας Δ. Κούβελας | Προτάσεις | "Το Βήμα"/ "Βιβλία" | 14/12/2014 | |
Ανθούλα Δανιήλ | Το φάντασμα της όπερας | diastixo.gr | 26/11/2014 | |
Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος | Πόσο χρησιμεύει η επιστήμη | "The Books' Journal" | 48 | Οκτώβριος 2014 |
Αγγελική Μπιρμπίλη | Το δικαίωμα να αμφιβάλλεις | "Athens Voice" | 495 | 11/9/2014 |
Γιώργος Λαμπράκος | Το φάντασμα της όπερας | www.bookpress.gr | 9/9/2014 | |
Γιώργος Σιακαντάρης | Βιβλία για το καλοκαίρι | "The Books' Journal" | 46 | Αύγουστος 2014 |
Κώστας Κατσουλάρης | Τροφή για σκέψη υπό σκιάν | www.bookpress.gr | 7/7/2014 | |
Θεοχάρης Α. Παπαδόπουλος | Το φάντασμα της όπερας | www.vakxikon.gr | Ιούλιος 2014 | |
Νικήτας Σινιόσογλου | Περί αβεβαιότητας, δόγματος και επιστήμης | "The Athens Review of Books" | 53 | Ιούλιος 2014 |
Σπύρος Μανουσέλης | Η Επιστήμη ως… φάντασμα | "Εφημερίδα των Συντακτών" | 21/6/2014 | |
Ηλίας Κ. Μαγκλίνης | Επιστήμη, ένα φάντασμα στον πολιτισμό μας | "Η Καθημερινή" | 12/4/2014 |