ΤΙΤΛΟΣ

"Όταν τα δεδομένα αλλάζουν, εγώ αλλάζω γνώμη. Εσείς τι κάνετε;" Η φράση αποδίδεται στον John Maynard Keynes, ωστόσο ανακριβώς, αφού δεν έχει εντοπισθεί στους λόγους και τα γραπτά του - έτσι μας βεβαιώνουν εκείνοι που συστηματικώς τα μελετούν. Αυτό βεβαίως δεν αναιρεί την σημασία της φράσης. Στις μέρες μας, άλλωστε, τα δεδομένα συνεχώς μεταβάλλονται. Και οι αντιλήψεις μεταβάλλονται, με δισταγμούς, όμως, και με ικανή δόση αδράνειας που, κάποιες φορές, μοιάζει με ακινησία ιδεών - και ενίοτε είναι αυτό ακριβώς.

Οι αλλαγές στην Ευρωπαϊκή οικονομία και την πολιτική είναι μεγάλες και, χωρίς αμφιβολία, απροσδόκητες, υποκινώντας ειδήμονες και ακαδημαϊκούς ερευνητές να αναθεωρήσουν τις αντιλήψεις τους, αν μη τι άλλο ως προς την ιεράρχηση των πολιτικών θεμάτων και των εμπειρικών ζητημάτων προς τα οποία, αντιστοίχως, στρέφουν την προσοχή τους. Το μείζον ερώτημα, όμως, είναι εάν οι αλλαγές των αντιλήψεων αφορούν στις σχέσεις αιτιότητας ή/και στις κανονιστικές πεποιθήσεις, στις θεωρητικές προσεγγίσεις ή/και στις μεθοδολογικές δεσμεύσεις και, τελικώς, στο σκόπιμο και στο εφικτό της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το μείζον και διττό ερώτημα, με άλλα λόγια, είναι εάν η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει και εάν μπορεί να αλλάξει, ερώτημα που, δίχως άλλο, παραπέμπει στις θεωρήσεις μας περί την ίδια την φύση του Ευρωπαϊκού πολιτικού σχεδίου.