Ν. Εγγονόπουλος 1907-1985. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του

"...Στον υπερρεαλισμό δεν προσεχώρησα ποτέ. Τον υπερρεαλισμό τον είχα μέσα μου, όπως είχα μέσα μου το πάθος της ζωγραφικής, από την εποχή που γεννήθηκα. Αλλά, για να βρω τον δρόμο μου τον αληθινό, τον υπερρεαλιστικό, για να μπορέσω να εκδηλωθώ ελεύθερα και απερίσπαστα, αυτό το χρωστώ σε δύο κορυφαίους, στις δύο μεγαλύτερες μορφές που παρουσίασε ποτέ, ίσαμε τώρα, εξ όσων γνωρίζω, το παγκόσμιο υπερρεαλιστικό κίνημα. Ευτύχησα (το λέγω για τρίτη φορά), ευτύχησα να γνωρίσω τον μεγάλο ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο και τον μεγάλο ζωγράφο, τον μεγάλο Βολιώτη Γεώργιο ντε Κήρυκο.
Συγκαταλέγω ανάμεσα στους προσφιλείς μου δασκάλους και τον μεγάλο Πάουλ Κλέε.
Και τώρα πρέπει ίσως να δώσω μιαν εξήγηση για το ζήτημα των "Σχολών". Ενώ στην δεύτερη παρένθεση δήλωνα πως δεν αναγνώρισα σχολές, τώρα λέω πως σεμνύνομαι να ανήκω στην υπερ-
ρεαλιστική σχολή.
Πραγματικά οι σχολές δεν παίζουν κανένα ρόλο στην αξιοποίηση ενός καλλιτεχνήματος. 'Εχουν όμως μεγάλη σημασία για τον ίδιο τον καλλιτέχνη: μέσα στην συγγενική προς τον εαυτό του Σχολή ο καλλιτέχνης θα εργαστεί πιο άνετα, πιο σταθερά, μπορώ να πω πιο πετυχημένα...
1963 ...Έτσι, η ζωγραφική γίνεται με το χρώμα. Το σχέδιο είναι το σχήμα που παίρνει η χρωματι-
κή κηλίδα για να συμβάλει, συνθετικά με τις άλλες κηλίδες, στην νόμιμη αξιοποίηση της επίπεδης επιφάνειας του πίνακος.
Σε μένα, οι αντιδράσεις, μπρος στα φαινόμενα της ζωής, εκδηλώνονται σε χρωματικά σύνολα. Αυτά τα χρωματικά σύνολα προσπαθώ να εκφράσω στα έργα μου, ερμηνεύοντας τις χρωματικές κηλίδες σύμφωνα, γιατί είμαι Έλλην, με τις μορφές τις οικείες που με περιβάλλουν. Προσθέτω ότι προσπαθώ, σε κάθε πίνακά μου, σ' αυτόν τούτον δηλαδή τον πίνακα, να προσδώσω τη στερεότητα του αντικειμένου.
Το απόφθεγμα του Σολωμού: "πρέπει πρώτα με δύναμη να συλλάβη ο νους, κι έπειτα η καρδιά βαθειά να αισθανθή ό, τι ο νους συνέλαβε", είναι πάντα παρόν στη σκέψη μου...
1963

ΓIΑ ΤΟΝ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ
...0 πραγματικός ποιητής ζη αιώνια. 0 Σικελιανός δεν θα πεθάνει ποτέ: εν όσω θα υπάρχουν άνθρωποι και τα γραφτά λόγια θάχουν κάποιο νόημα, ο στίχος του θα γοητεύη, θα ευμορφαίνη
τη ζωή, θα παρηγορή. Ευτυχείς όσοι τον εγνωρίσαμε, δυστυχείς όσοι τον εγνωρίσαμε και τον εχάσαμε απ' ανάμεσό μας, λέω πρόωρα, τον λεβέντη. Σεβασμός και θαυμασμός, και για τον άνθρωπο και για τον ποιητή, να τι πρέπει να περιβάλλη τη μνήμη του...
1966

ΓIΑ ΤΟ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ
...0 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ είναι, για μένα, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητάς των αιώνων. Ο ΣΟΛΩΜΟΣ (ο πρώτος), ο BAUDELAIRE και ο HOLDERLIN με συνοδεύουνε, ανελλιπώς, από τα παιδικά μου χρόνια ίσαμε σήμερα. Κατόπιν αγάπησα τον LAUTREAMONT, τον ΚΑΒΑΦΗ, τον ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ, τον APOLLINAIRE. Ο ΣΟΛΩΜΟΣ όμως παραμένει πάντα, φυσικά, ο πρώτος.
'0, τι κι αν έγραφε ο ΣΟΛΩΜΟΣ είναι κι ένα αριστούργημα. Απ' τη νεανική του περίοδο μέχρι το κορύφωμα της παραγωγής του, αλλά και τα σατυρικά του, τα πεζά του, οι επιστολές του, είναι, κυριολεκτικά, θαύματα. Ακόμα κι οι ιταλικές δοκιμές του, που βέβαια σκόπευε τελικά να τις μεταπλάση και να τις ολοκληρώση στα ελληνικά.
Τώρα, αν έγραφε αυτές τις σκληρές παρατηρήσεις, για τους ιδίους του τους στίχους, στα περιθώρια των εκδοθέντων ύμνων του, αυτό δεν πρέπει ποσώς να μας επηρεάζη. Aντίθετα μας πείθει για τη δίψα που είχε, ο μέγας αυτός καλλιτέχνης, για μια περαιτέρω τελειοποίηση των ήδη απόλυτα τέλειων επιτευγμάτων του..."
1975

Νίκος Εγγονόπουλος