ΤΙΤΛΟΣ

Μια ριζοσπαστική επανεκτίμηση της ομοερωτικής φιλίας στην αρχαία Ελλάδα


Το μυστικό της αρχαιοελληνικής ομοφυλοφιλίας παραμένει τέτοιο μόνο για εκείνους που αποφεύγουν να ρωτήσουν. Οι ίδιοι οι Έλληνες δεν το έκρυβαν. Διεκτραγωδούσαν ή αστειεύονταν με τα ομοερωτικά τους πάθη, διαλαλούσαν τον πόθο τους για "σφριγηλούς μηρούς", υμνούσαν στα αγγεία τους το κάλλος των εφήβων, τιμούσαν με αγάλματα το ζεύγος των Τυραννοκτόνων, μεταμόρφωναν τον Δία σε αετό που ανύψωνε τον Γανυμήδη στα ουράνια. Κατάπληκτοι μπροστά σ’ αυτό το φαινόμενο, οι Ρωμαίοι επίγονοί τους το ονόμασαν "ελληνικό έθιμο", οι δε νεότεροι λόγιοι και αισθητές, "ελληνικό έρωτα".

Φυσιολογικό πάθος που ολοκληρωνόταν με τη σωματική συνεύρεση ή εξιδανικευμένη πνευματική έλξη -ποιος ήταν ο αληθινός χαρακτήρας του Έρωτα ή της Φιλίας των Ελλήνων; Οι ίδιοι δείχνουν άλλοτε να τον επικροτούν ανεπιφύλακτα κι άλλοτε να τον επικρίνουν -όπως ο Πλάτων, που εμφανίζεται να καταδικάζει στους Νόμους ό,τι εγκωμιάζει ως την πιο αγνή και ανδρεία μορφή αγάπης στο Συμπόσιο.

Οι ελληνικές κοινωνίες μάλλον δεν ήταν ένα γκέι Ελντοράδο, ούτε παράδεισος σοδομανιακών παιδεραστών. Στο ομοερωτικό φάσμα συνυπήρχαν ή αντιμάχονταν οι πιο ακραίες εκδοχές προσφοράς χάριτος: ο πληρωμένος έρωτας του πόρνου και το φλογερό πάθος για μια συμβολική ασώματη συνένωση εραστών και ερωμένων.

Αναψηλαφώντας ένα πλήθος πηγών -από την ποίηση, το θέατρο, την ιστορία και τη φιλοσοφία μέχρι τη μυθολογία και την εικονογραφία- ο Τζέιμς Ντέιβιντσον ζωντανεύει με οίστρο, σ’ όλη την πολυπλοκότητα και ποικιλομορφία του, ένα φαινόμενο που δεν έχει πάψει να είναι επίμαχο από την αρχαιότητα ώς τις μέρες μας.