ΤΙΤΛΟΣ

Οι καλλιτέχνες, μέσω των έργων τους, όχι μόνο διηγούνται ιστορίες, στοχάζονται για την πραγματικότητα ή το περιβάλλον τους, μοιράζονται συναισθήματα· συχνά, μας μιλούν και για τον εαυτό τους, για τις ανησυχίες τους, για τις φιλοδοξίες τους, ή για τη θέση που κατέχουν στην κοινωνία και στην ιστορία της τέχνης. Σε πολλές περιπτώσεις, οι προσωπικές πληροφορίες που αντλούνται από τους πίνακες έχουν την ίδια ή και μεγαλύτερη αξία με εκείνες που αποκαλύπτουν οι επίσημες γραπτές πηγές. Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και ο Βελάσκεθ. Μέσω επίσημων αρχείων ή μέσω συγγραμμάτων σχετικών με τη ζωγραφική γνωρίζουμε τα σημαντικότερα στοιχεία της βιογραφίας του, σχεδόν όλα όσα αφορούν τους δεσμούς του με την Aυλή, τις αντιξοότητες των δύο ταξιδιών του στην Ιταλία. Ωστόσο, τέτοιου είδους πηγές πρέπει να συμπληρώνονται με τη μελέτη πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν τα έργα του, οι οποίες αποδεικνύονται πολύ χρήσιμες για να ανακαλύψουμε την εικόνα που ο ίδιος ήθελε να μεταδώσει για τον εαυτό του, ή ακόμα και την καλλιτεχνική του "ιδεολογία".

Ας ξεκινήσουμε, για παράδειγμα, από τη φυσική του εικόνα. Από τις πιθανές ή σίγουρες αυτοπροσωπογραφίες που σώζονται μέχρι τις μέρες μας, η καλύτερη και πιο αποκαλυπτική είναι εκείνη που περιλαμβάνεται στις "Meninas" (βλ. εξώφυλλο), έργο που φιλοτέχνησε το 1656, σε πλήρη ωριμότητα. Είναι ένα από τα μεγαλύτερων διαστάσεων έργα που ζωγράφισε ποτέ, και η πολυπλοκότητα του περιεχομένου και της δομής του υποδεικνύουν ότι είχε συνείδηση πως φιλοτεχνούσε έναν πίνακα που δεν επρόκειτο να ξεχαστεί ούτε σύντομα, ούτε εύκολα. Πρόκειται για "ανοιχτό" έργο τέχνης, το οποίο έχει γίνει αντικείμενο άπειρων ερμηνειών. Παρόλο που υπάρχουν αρκετές διαφωνίες σχετικά με το ακριβές νόημά του, τόσο το σκηνικό όσο και τα πρόσωπα και τα βασικά στοιχεία του έργου έχουν ταυτοποιηθεί πλήρως. [...]

(από την εισαγωγή του Javier Portus)